Hartgespan groeit bij voorkeur op alleenstaande schaduwrijke plaatsen, in heggen en langs oude muren, vooral op droge plekken. Uit de horizontale ondergrondse stengel met zijn vele wortels ontstaan rechtopstaande stengels die in kleur overlopen in roodviolet. De stengels hebben een vierkante vorm zoals de meeste lipbloemigen, en ze hebben een ruwe afstaande beharing. Het kruid heeft een sterke onaangename geur.
 
De beharing duidt op een werking voor de slijmvliezen en huid, de sterke geur wijst op een werking op en via het zenuwstelsel, de roze purperen bloemen verwijzen naar het hart en de bloedsomloop. De plant heeft een zeer evenwichtig uiterlijk.
 
Deze plant is het beste te gebruiken door een Herborist. Men gebruikt de bloeiende toppen die verzameld worden in de zomer, bij voorkeur vers gebruiken, want de bladeren worden bij drogen zwart en verliezen hun werkzaamheid. Men kan natuurlijk wel de toppen gelijk op alcohol zetten, om er tinctuur van te maken.