Voedselbos jaaropleiding
Bedoeling is dat u tijdens deze opleiding een goed zicht krijgt op wat een voedselbos is, welke mogelijkheden er in een voedselbos zijn en welke interacties je kan verwachten bij de bouw en opstart van een voedselbos.
Het is een opleiding die je proefondervindelijk kennis laat maken met alle processen die je ziet en niet ziet en die interacteren binnen je voedselbos. Het doel is om na deze opleiding een basiskennis te hebben om zelf je eigen voedselbos te ontwerpen en te gebruiken in je eigen voedselbos.
Tijdens deze opleiding ontvang je maandelijks een aantal opdrachten die ervoor zorgen dat je je kennis zal verdiepen. Hou er rekening mee dat je voor deze opdrachten 1a 2 dagen per maand zal moeten voorzien.
Het cursusboek bestaat uit een samenvatting van de belangrijkste onderwerpen vervolledigt met de weergave van de cursusdagen samen met de opdrachten die je maakt.
Ieder jaar is het cursusboek anders naargelang van de nadrukken die de deelnemers leggen.
​
We verdelen de voedselbosopleiding onder in 13 dagen.
Dag 1: Inleiding en Observatie van het landschap.
Sessie 1: Zaterdag 11 oktober 2025 van 10.00 tot 16.00
We polsen eerst en vooral naar jullie verwachtingen maar ook naar wat jullie al weten over voedselbossen. We gaan ook overlopen hoe we deze cursus geven en wat de kernpunten zijn.
We beginnen van nul en gaan onze terreinen verkennen. We komen in aanraking met waterpartijen, bos, akkers en een beginnend voedselbos. We gaan observeren welke planten en dieren er zijn en welke interacties er mogelijk zijn. We gaan ook kijken naar hoe natuurlijk een bos groeit. We maken kennis met verschillende planten en zoeken uit wat deze ons te vertellen hebben. We maken ook kennis met de elementen en wat zij ons vertellen.
Dag 3: Het voedselbos ontwerp: een eerste start.
Sessie 3: Zaterdag 13 december 2025 van 10.00 tot 16.00
Waar dienen we wettelijk mee rekening te houden? Welke verschillende soorten voedselbos zijn er? Welke mogelijkheden heb je om een voedselbos te ontwerpen?
Waar moet je aan denken en waar hou je rekening mee bij het ontwerp. Tijdens onze vorige observaties hebben we al heel wat info gevonden. Nu is het, het moment om deze informatie samen te brengen in wat onze basis is van het ontwerp.
We gaan ook dieper in op de permacultuur zones. En verwerken ze meteen in ons ontwerp.
Daarnaast leren we ook nog hoe we op een eenvoudige manier een plan kunnen tekenen van ons eigen voedselbos. We leren werken met Geopunt en we gaan ook met potlood en papier de bestaande info op ons plan aangeven.
Dag 2: De zaak van de grond, de grond van de zaak: de bodem.
Sessie 2: Zaterdag 15 november van 10.00 tot 16.00
Vandaag spitten we onze bodem om, om tot de grond van de zaak te komen. Een levendig voedselbos begint met een goede bodemdiversiteit. We zoeken uit welke ingrepen een positieve invloed hebben op de bodem, maar ook hoe we onze bodem versneld richting een voedselbosstructuur kunnen brengen. We hebben het over mulchen en de invloed van mulchen op onze bodem. We maken kennis met het bodemvoedselweb.
Dag 4a en b: Bomen en struiken, hagen en heggen.
Sessie 4: Zaterdag 10 en 17 januari 2026 van 9.00 tot 12.00
We bespreken een aantal bomen en struiken en gaan op zoek naar hun basiskenmerken. We gaan ook zoeken naar het gebruik van deze bomen en struiken, waarom ze deel kunnen uitmaken van ons voedselbos. We selecteren een aantal nuttige bomen en struiken en gaan deze dieper ontdekken.
Hoe gaan we met deze bomen en struiken onze geobserveerde elementen ‘boetseren’ naar een ‘ideale’ situatie toe. Hoe gaan we via het planten van bomen en struiken op de juiste plaats invloed hebben op temperatuur en schaduw, de waterhuishouding, het verbeteren en bemesten van de grond, de wind, en het ingrijpen van de verschillende seizoenen.
We maken ook tijd om aan te geven hoe je het beste de bodem kan voorbereiden op je bomen en struiken en ook hoe je deze correct plant.
Dag 5a en b: Fruitbomen en struiken in een voedselbos. Soortkeuze, bestuiving en selectie.
Sessie 5: Zaterdag 31 januari en 7 februari van 9.00 tot 12.00
Vandaag richten we ons op alle mogelijke vruchtbomen. We maken selecties en kijken wat het best passend is voor ons voedselbos. Verschillende soorten noten, vruchtbomen en struiken passeren de revue. We bespreken ze en zetten de voor en nadelen naast elkaar. We kijken wat het best passend is om onze planten en bomen gezond te houden.
Dag 7: Ecologisch beheer en plaats voor natuur binnen het voedselbos.
Sessie 7: Zaterdag 25 april 2026 van 10.00 tot 16.00
Vandaag spitsen we ons toe op de dieren binnen het voedselbos en ook hoe we de dieren kunnen inschakelen om het onszelf zo gemakkelijk mogelijk te maken. We klimmen op van de kleinste dieren en spreken over plaagdieren, maar ook over hoe we ze het beste kunnen bestrijden. We gaan uit van wat er in de natuur gebeurt en wat er nodig is voor een natuurlijk evenwicht.
​
We gaan en onze wilde vrienden (die we soms als plaag zien) bespreken, maar bespreken ook hoe je huisdieren in het voedselbos kan inzetten om extra input door jezelf te vermijden.
Dag 6: Verzorging van bomen en struiken.
Sessie 6: Zaterdag 14 maart 2026 van 10.00 tot 16.00
Tijd om te leren hoe we onze bomen en struiken het beste kunnen laten starten. Zo onder, zo boven is het principe, maar ook hoe kan je het beste snoeien, welke bomen verdragen snoei en wanneer? Leidraden bij snoei en bloei. We gaan op zoek naar het verbeteren van de vruchtzetting, maar ook naar het gezond houden van onze bomen.
We gaan ook onze leidraad nemen om te stekken, te enten en te veredelen van fruitbomen.
Dag 8: Bezoek aan naburige voedselbossen.
Sessie 8: Zaterdag 9 mei 2026 2025 van 10.00 tot 16.00
Ieder voedselbos heeft zijn eigen insteek en zijn eigen problemen. We gaan langs bij verschillende voedselboseigenaars en kijken samen met hen naar hun voedselbos. Vanuit verschillende beginsituaties kunnen we zien hoe we een voedselbos kunnen opbouwen. We bekijken jonge en oudere voedselbossen.
De Eetbare Bostuin Lokeren (30 jaar oud)
Voedselbos De Binders Eksaarde (vanuit bomen – Bos vertrokken)
Gillisbos (Sint-Gillis-Waas) en voedselbos van Vicky (Stekene)
Dag 9: Het voedselbos ontwerp, verdieping.
Sessie 9: Zaterdag 6 juni 2026 van 10.00 tot 16.00
Nu is het tijd om onze boomlaag en struiklaag te gaan ontwerpen. Met alle bovenstaande informatie hebben we nu een eerste zicht op hoe we het beste onze bomen en stuiken plaatsen. We leren spelen met de plaatsing van de bomen en hoe de plaatsing van de bomen inwerkt op de elementen. We leren werken met blijvers en wijkers.
Een voedselbos tekenen doe je immers op een aantal maanden, het voedselbos zal de komende honderden jaren veranderen.
​
We leren ook wat belangrijk is bij het aanplanten van bomen en struiken. En hoe we ervoor zorgen dat onze bomen en struiken een goede eerste start maken.
Dag 11: Voedselbos ontwerp: kruidlaag, struiklaag en ecologisch beheer.
Sessie 11: Zaterdag 18 juli 2026 van 10.00 tot 16.00
Vandaag zorgen we voor onze vrienden: de wilde dieren. We gaan ons voedselbos zodanig diversifiëren dat ook dieren een plek hebben binnen het voedselbos. We maken het ontwerp van de kruidlaag en zorgen ervoor dat we rekening houden met allerhande dieren. We vergeten ook onze bestuivers niet.
Natuurlijk vergeten we ook onszelf niet en selecteren we ook de best passende kruiden en struiken voor onszelf. We komen tot een volledig basisontwerp voor het voedselbos
Dag 10: De kruidlaag.
Sessie 10: Zaterdag 20 juni 2026 van 10.00 tot 16.00
Vandaag gaan we op zoek naar een passende begroeiing voor je voedselbos. We leren soorten combineren en ook wat plantengildes zijn. We gaan het hebben over planten die elkaar beconcurreren en planten die elkaar ondersteunen. We zoeken naar een ideale plaats voor onze soorten maar ook naar welke kruiden het op welke ondergrond goed doen.
​
We gaan het ook hebben hoe we de kruidlaag arbeidsextensief kunnen aanplanten en onderhouden.
Dag 12: Voorstelling van de verschillende ontwerpen.
Sessie 12: Zaterdag 12 september 2026 van 10.00 tot 16.00
We stellen onze eigen ontwerpen aan elkaar voor, bespreken de sterke punten en uitdagingen van ieder ontwerp.
Dag 13: Terugkomdag.
Sessie 13: Zaterdag 20 februari 2027 van 10.00 tot 16.00
Na 6 maanden tot een jaar bezig geweest te zijn in ons eigen voedselbos. Nemen we de tijd om gezamenlijk terug te blikken op ons traject. Hoe ver staan we nu in ons eigen voedselbos. Welke uitdagingen komen we tegen? Hoe hebben we die uitdagingen aangepakt?
Het wordt een gezellige dag met pot-luck en het samenbrengen van onze eigen ervaringen.